Adriaen Willaert. St John Passion. Passio Domini nostri Jesu Christi secundum Joannem
Dionysos Now!, Tore Tom Denys – direction
Evil Penguin Classic 2023, EPRC 0054, TT: 65’00”

Mało znana Pasja według św. Jana Adriaena Willaerta jest jego jedyną zachowaną oprawą muzyczną Męki Chrystusa. Nagranie Dionisos Now! pokazuje, że w renesansie miała miejsce swoista innowacja kompozytorska. Mękę Pańską śpiewano wtedy w Wielki Piątek unisono, na modłę chorałową. Pasja Wilaerta jest natomiast polifoniczna: każdy głos śpiewa ten sam tekst w tym samym czasie. W ten sposób słowa brzmią wyraźnie i są zrozumiałe. 

Wszystkie „role” w Pasji Janowej Willaerta są polifoniczne. Rola Ewangelisty opracowana została na cztery głosy, Jezusa na trzy głosy; Piłata i Piotr na dwa głosy; a tłumu (turba) na sześć głosów. Po śmierci Willaerta dzieło to prawdopodobnie nigdy nie było wykonywane w pierwotnej formie, o czym świadczą materiały źródłowe. 

Prawdopodobnie ów „prosty”, czytelny i zrozumiały dla słuchacza sposób komponowania pasji wynikał zaleceń określonych na Soborze Trydenckim (1545-1563). Liturgia miała być bardziej zrozumiała dla przeciętnego wiernego, a muzyka odegrała w tym ważną rolę. 

Dionysos Now! jest dotąd stosunkowo mało znany w Polsce. Najwyższa pora to zmienić. Tore Tom Denys, załozyciel zespołu, to artysta z wizją. Każda ich płyta z muzyką Willaerta (ta jest czwartym woluminem) została starannie przygotowana zarówno od strony muzykologicznej, jak i wykonawczej. 

Śpiewacy doskonale rozumieją siebie i Pasję Willaerta. Z wielkim kunsztem kształtują barwę głosów, intonację i bardzo oszczędne wibrato. Nadaje to muzyce Willaerta właściwy idiom, niesłychanie ważny dla renesansowej muzyki religijnej. Brzmienie Dionysos Now! mieści się między ziarnistością głosów Graindelavoix a zdystansowanym dźwiękiem chórów angielskich. W ich śpiewie słychać naturalność, która stwarza złudzenie, że jesteśmy świadkami premierowego wykonania Pasja według św. Jana Adriaena Willaerta. 

Ponadto wyrazy uznania należą się realizatorom dźwięku. Optymalnie uchwycili i zespół, i charakter kompozycji Willaerta. 

Robert Majewski © 2023

Płytę można kupić tutaj albo tutaj.