Massimiliano Neri: Sonate da sonarsi con varij stromenti
Concerto Scirocco, Giulia Genini – direction
Arcana, Outhere Music 2023, A 544, TT: 76’24”

This performance is superb. It combines technical brilliance with a deep understanding of Neri’s style. This is very graceful repertoire and emotional Baroque music. For an ensemble of this class like Concerto Scirocco, it is a source of great delight – allowing for both technical display and lyrical rapture.

Zespół Concerto Scirocco ma dobrą rękę do mało znanych kompozytorów. Tym raz sięgnęli po muzykę instrumentalną Massimiliana Neri. Iluż jeszcze weneckich kompozytorów czeka na odkrycie? 

Neri był członkiem muzycznej rodziny z Werony, znanej pod nazwiskiem Negri. Jak sugeruje Paolo Alberto Rismondo w książeczce dołączonej do płyty, mógł je zmienić, aby być odróżniany od reszty rodziny. Jego ojciec służył na różnych dworach w Niemczech jako muzyk, a jego matka była nauczycielką klawesynu. Kiedy Massimiliano miał około dziesięciu lat, rodzina osiedliła się w Wenecji. W latach 1644-1664 był organistą w kaplicy książęcej św. Marka. Oprócz tego zajmował kilka pomniejszych stanowisk. 

W 1644 roku Neri wydał swój pierwszy zbiór kompozycji, składający się z sonat i canzonas na trzy lub cztery instrumenty oraz basso continuo. Poświęcił go swojemu ówczesnemu patronowi, Giacomo Soranzo. Muzyka w drugim zbiorze, tym razem nazwana sonatami, jest bogatsza. Liczba części zamieszczonych tam kompozycji waha się od trzech do dwunastu. To utwory na osiem lub więcej instrumentów. W tradycji weneckiej określa się je mianem cori spezzati. Neri nazwał tak instrumenty, jakich należy użyć, ale jednocześnie stwierdził, że wykonawcy mają wolność w wyborze instrumentów. 

Na nieszczęście na Neriego rozgrywki polityczne negatywnie wpłynęły na popularyzację jego twórczości. Jak zwolennik frakcji cesarskiej był więziony i konsekwencji wyjechał do Bonn, gdzie objął posadę kapelmistrza na dworze miejscowego biskupa. Nigdy już nie wrócił do Wenecji. 

Prezentowana płyta zawiera przegląd dwóch zbiorów sonat Neriego. Jedną z pierwszych cech wydawnictwa jest zauważalna różnorodność prezentowanych utworów. Aby to uchwycić, wykonawcy użyli różnych kombinacji instrumentów. Płytę otwierają i zamykają dwa wielkoformatowe utwory w dwunastu częściach, które odzwierciedlają bogactwo muzyki weneckiej. Pozostałe sonaty są inne, znacznie skromniejsze. Charakteryzują je między innymi kontrasty rytmiczne. Niezależnie od różnic, wszystkie zostały skomponowane w stylu phantasticus, który był znakiem rozpoznawczym muzyki włoskiej pierwszej połowy XVII wieku. 

Neri prawie w ogóle nie pisał utworów wokalnych. W 1664 wydał swoją jedyną książkę z taką muzyką – motety na dwa i trzy głosy. Dwa kolejne motety opublikowano w innych antologiach. Na tej płycie możemy usłyszeć: As charismata coelorum i Salve Virgo benignissima (odpowiednio na dwa i trzy głosy oraz basso continuo). Uzupełnieniem jest Liebster Jesu autorstwa śpiewaczki Cateriny Giani, którą Massimiliano Neri poślubił w 1654 roku. 

Podsumowując. To wspaniała muzyka, niezwykle różnorodna, poziomem dorównująca najwybitniejszym instrumentalnym kompozycjom barokowym. Wykonanie jest równie wspaniałe. Łączy techniczną błyskotliwość z dogłębnym zrozumieniem stylu Neriego. To bardzo wdzięczny repertuar i pełna emocji muzyka barokowa. Dla tej klasy zespołów jak Concerto Scirocco jest źródłem wielkiej uciechy – pozwala zarówno na popisy techniczne, jak liryczne uniesienia. 

Nie zapomnijmy też o roli śpiewaków. Voces Suaves znakomicie wpasowali się w koncepcję tej interpretacji. 

Robert Majewski © 2023

Płytę można kupić tutaj albo tutaj.