Christoph Dementius: Johannes-Passion
Ensemble Polyharmonique, Alexander Schneider – direction
CPO 2025, MDG 555 586-2, TT: 61’58”

To moje pierwsze zetknięcie z muzyką Christopha Demantiusa. W zasadzie, poza Niemcami, jest chyba mało znany. Demantius był płodnym kompozytorem, który pozostawił po sobie sporo muzyki sakralnej i świeckiej. Niniejsza płyta świadczy o wysokiej jakości jego spuścizny i powinna zachęcić inne zespoły do eksploracji jego twórczości. 

Dwa utwory stanowiące trzon tej płyty zostały opublikowane razem w 1631 r. Pasja według św. Jana jest ostatnim przykładem tak zwanej „pasji motetowej”, która jest polifoniczna i wszystkie partie są śpiewane przez chór. Nie oznacza to jednak, że oprawa Demantiusa jest konserwatywna. Kompozycja wyróżnia się dbałością i retoryczną ilustracją tekstów. Nic dziwnego, Demantius jest nazywany „jednym z najgodniejszych następców Lassusa”. Pasja Janowa doskonale nadaje się do muzycznego ilustrowania. Przykładem jest choćby scena aresztowania Chrystusa. To samo dotyczy biczowania. Słowa kobiety, oskarżające Piotra o bycie uczniem Jezusa, są śpiewane przez głosy wysokie, podczas gdy słowa Piłata są przydzielane głosom niższym. W ten sposób Demantius dodaje element dramatyczny do zasadniczo niedramatycznej formy Męki. 

Innym utworem, który posłużył wykonawcom do zbudowania programu pasyjnego na tej płycie, są aranżacje proroctw Izajasza (wersety od 4 do 12 z rozdziału 53), które od czasów starożytnych były interpretowane jako zapowiedź męki Chrystusa. Aranżacja Demantiusa jest podzielona na trzy części. I tutaj nie pomija on żadnej okazji, aby muzycznie zilustrować tekst. 

W obu utworach zespół wokalny jest wspierany przez basso continuo. Jest to decyzja wykonawców, ponieważ Demantius jej nie napisał. Utwory Demantiusa są tutaj wykonywane ze sporym ładunkiem “dramaturgii”, jak nazywa ten zabieg interpretacyjny Alexander Schneider, szef śpiewaków. Oznacza to, że poprzedzają je i oddzielają od siebie inne utwory kompozytorów współczesnych Demantiusowi (Andreas Hammerschmidt, Heinrich Schütz, Johann Hermann Schein, Daniel Selichius, Samuel Scheidt). 

Wykonawcą programu płyty jest Ensemble Polyharmonique. To jeden z najlepszych na świecie zespołów wokalnych. Ansambl specjalizuje się w muzyce XVII-wiecznych Niemiec. Nie znam ich nagrania, które nie zrobiło na mnie wrażenia. Tak jest i w tym przypadku. A zatem płyta zarówno ze względu na program i wykonanie zasługuje na najwyższą rekomendację. 

Robert Majewski © 2025 

Albumu można posłuchać w serwisie Spotify.