Kodeks Krasińskich. Piętnastowieczna muzyka z Krakowa / The Krasiński Codex. Fifteenth-Century Music from Cracow
Ensemble Peregrina, Ensemble Dragma, Marc Lewon, Agnieszka Budzińska-Bennett – direction
Raumklang (2024) 2025, RK 4402(1-3), 3CD, TT: 180’17”

Państwowe Wydawnictwo Muzyczne / Instytut Adama Mickiewicza, PWM Edition 2025, PWM 13 177, ss. 432

Kodeks Krasińskich (bo o nim mowa), zawiera zarówno muzykę sakralną, jak i świecką. Skopiowany w połowie lat dwudziestych XIV wieku na krakowskim dworze królewskim, zawiera zarówno muzykę polskich kompozytorów (w szczególności Mikołaja z Radomia) oraz dzieła Johannesa Ciconii, Zachara da Teramo i Estienne’a Grossina. Różnorodność tematyczna pokazuje zarówno zasięg muzyki włoskiej i francuskiej w całej Europie, jak i naszą kulturę muzyczną tamtych czasów. O ile twórczość zachodnich kompozytorów jest lepiej lub gorzej reprezentowana fonograficznie, o tyle w dużej części “polska” część Kodeksu to dyskograficzne premiery. 

Wydawnictwo jest tak monumentalne, że nie ma sensu rozwodzić się nad nim szczegółowo. Lepiej posłuchać, a szczegółów można dowiedzieć się zarówno z esejów dołączonych do albumu, jak i z publikacji nutowej, wydanej przez Polskie Wydawnictwo Muzyczne. W pokaźnych rozmiarów książce znajdują się wszystkie kompozycje zawarte w rękopisie jak również utwory zachowane jedynie fragmentarycznie, zapisane w manuskrypcie na marginesie jako szkice. tutaj też znajdziemy liczne eseje, opisujące historię każdego utworu jak również charakteru notacji oraz sposobu zapisu. 

Osobą, która stoi za tą tytaniczną pracą jest Agnieszka Budzińska-Bennett. Słuchaczom, którzy mają nawet mierne pojęcie o muzyce dawnej, artystki przedstawiać nie trzeba. Dość powiedzieć, że ta wybitna śpiewaczka, muzykolożka, harfistka (krótko mówiąc człowiek-instytucja) nawet gdyby nic wcześniej nie nagrała (a przecież ma na swoim koncie wiele fonograficznych “kamieni milowych”), to za Kodeks Krasińskich ma w historii muzyki polskiej i światowej fonografii miejsce poczesne. 

Ale na ogromne brawa zasługuje nie tylko Agnieszka Budzińska-Bennett. W pracach nad nagraniem i publikacją nut towarzyszyli jej wierni towarzysze z Ensemble Peregrina, Ensemble Dragma i wybitny muzykolog i instrumentalista Marc Lewon. 

Nie wiem, co musiałby się stać, aby jakieś inne nagranie “przebiło” ten album. To nie tylko album roku; to jedno z najważniejszych wydawnictw w dziejach. Cieszmy się, że dożyliśmy czasów, aby być świadkami ukazania się Kodeksu Krasińskich – i płyty, i nut. 

Uzupełnieniem tej recenzji niech będzie zaproszenie czytelników bloga “W Kulturalny sposób” na 31. Festiwal Muzyki Jednogłosowej w Płocku (FMJ). O zaproszeniu Agnieszki Budzińskiej-Bennet na FMJ myślałem od dłuższego czasu, ale zawsze coś stawało na drodze. A przecież płockie święto muzyki dawnej to wymarzone miejsce dla prezentacji sztuki wykonawczej pani Agnieszki. W Płocku Agnieszka Budzińska-Bennett wystąpi w duecie z Hanną Järveläinen. Obie artystki nie tylko współtworzą wspaniały Ensemble Peregrina, ale i jak mało kto potrafią poruszyć emocje ukryte w prostych – “na pierwszy rzut ucha” – średniowiecznych lamentacjach. Te “kołysanki dla duszy” – jak nazwał je Cezary Zych – są w ascetycznym wykonaniu obu artystek uspokojeniem w samotności cierpienia, które odradza “siłę do poszukiwania zagubionej nadziei”. Dlatego ten koncert, który odbędzie się 6 kwietnia o godz. 19:00 w płockiej katedrze, zamknie nasz festiwal. FMJ dla wielu jego miłośników jest rodzajem muzycznych rekolekcji, rozgrywających się pod koniec Wielkiego Postu. 

Robert Majewski © 2025 

Albumu można posłuchać na Apple Music, a kupić tutaj lub tutaj. Wydawnictwo nutowe jest dostępne tutaj.