Pilgrimage. Musical Journey Kryštof Harant to Jerusalem / circa 1600
Cappella Mariana, Vojtěch Semerád – direction, Constantinople, Kiya Tabassian – direction
Supraphon 2024, SU-4350-2, TT: 74’49”

Rok 2024 czeska Cappella Mariana może zaliczyć do bardzo udanych. Po świetnej płycie z flamandzką polifonią w Europie centralnej (Passacaille Records) pod koniec roku ukazały się dwa równie znakomite albumy: Pielgrzymka: Muzyczna podróż Krzysztofa Haranta do Jerozolimy ok. 1600 r. (Supraphon) i dwie msze Jeana Richaforta nagrane dla Musique en Wallonie. 

W podróży śladami Haranta zespołowi wokalnemu Vojtěcha Semeráda towarzyszą muzycy słynnej grupy Constantinople, działającej pod kierunkiem Kiyi Tabassiana. Album przynosi kompletną spuściznę po Harancie. Był on najważniejszym czeskim kompozytorem, działającym w czasach panowania króla Rudolfa II. Program płyty został oparty na dzienniku podróży, który kompozytor napisał podczas drogi do Ziemi Świętej w 1588 roku. Pełny tytuł pamiętnika brzmi: Podróż z Królestwa Czech do Wenecji. Stamtąd do Ziemi Świętej, Judei i do Egiptu, a później na górę Horeb, Synaj i do klasztoru św. Katarzyny na Pustyni Arabskiej. 

Jedynymi zachowanymi utworami tego dotąd nieznanego mi kompozytora jest Missa quinis vocibus, motet Qui confidunt, maryjny motet hymniczny Maria Kron (jego jedyne znane dzieło w języku ojczystym) i kolejny motet Dies est laetitiae. Wszystko inne zostało zniszczone po publicznej egzekucji Haranta na Rynku Staromiejskim w Pradze. To kara za udział w powstaniu przeciwko władzom. Nie uchroniło go przed nią nawet arystokratyczne pochodzenie. 

Ale płyta zawiera też inną muzykę. Harant mógł być nią zafascynowany podczas podróży na wschód. Cappella Mariana, która śpiewa polifonię, jest uzupełniana przez grupę Constantinople, i to właśnie oni wykonują utwory z XVI i XVII-wiecznych manuskryptów osmańskich, perskich i bizantyjskich. Są tu też inne tradycyjne pieśni i tańce. Oba muzyczne światy tworzą w wyobraźni podróż, którą mogli odbywać Harant i inni chrześcijanie, którzy w tym czasie udawali się na pielgrzymkę do Ziemi Świętej. 

Należy dodać, że wydawnictwo uzupełniają trzy bardzo ciekawe eseje, ilustracje z książki Haranta i zdjęcia krajobrazów pustynnych, jakie kompozytor mógł widzieć podczas podróży. Pierwszy esej to Pielgrzymka; czyli podróż bez granic. Drugi, Budowanie mostów, omawia koncepcję zestawienia pieśni muzułmańskich z klasyczną polifonią renesansową: to „łączenie kultur i ludów”, pisze Kiya Tabassian. Zachodni i Wschodni renesans to trzeci, najdłuższy esej, poświęcony muzyce i poezji Martina Putny. Omówiono w nim suficki mistycyzm, reprezentowany przez dzieło perskiego poety Hafeza (lub Hafiza) (zm. 1390). 

Cappella Mariana i Constantinople stworzyli mistrzowski album. Sześcioro śpiewaków pięknie kształtuje muzykę Haranta; czysta intonacja i dykcja znakomicie oddają często bardzo ekspresyjne kompozycje. Constantinople wspaniale wtapiają się w ich głosy. Przykładem tej wzorowej współpracy może być ostatni utwór na albumie, będący de facto radosnym spotkaniem tureckiej muzyki z renesansowym motetem. 

Koncepcja projektu i wykonanie są zarówno interesująca muzykologicznie jak i atrakcyjna muzycznie. Program został nagrany w trzech różnych miejscach i w różnym czasie. Jednak doskonała realizacja dźwięku zniwelowała akustyczne dysproporcje. 

Robert Majewski © 2024

Płyty można posłuchać na Apple Music.